Đánh giá chung

Dận Nhưng là người đầu tiên và là duy nhất của Thanh triều được công khai lập làm trữ quân, hưởng qua điển lễ phong Hoàng thái tử. Ông từ nhỏ đã thông minh hiếu học, khai giảng kinh diên, chủ trì tế tự. Với tư cách là người thừa kế của Khang Hi Đế, ông đã không phụ sự kì vọng của mọi người, văn thao võ lược, có tài trị quốc, điểm ấy cho dù sau này Khang Hi Đế đối với ông thất vọng cũng không phủ nhận. Nhiều lần giám quốc thính chính, giảm bớt gánh nặng cho Phụ hoàng, đối với thời kì cực thịnh của Thanh triều, công lao của Dận Nhưng không thể bỏ qua. Nhưng trường kì sống an nhàn sung sướng, cùng với đấu tranh chính trị rắc rối phức tạp đã làm nhân cách phân liệt, không còn hiền đức nữa, còn đối với người cầm quyền tối cao của chế độ quân chủ mà nói, Hoàng thái tử có càng nhiều đặc quyền thì càng trở thành đối tượng uy hiếp lớn. Tị hiềm giữa Quân-Trữ, Phụ-Tử không thể tránh được. Hoàng thái tử phế rồi lại lập, rồi lại phế, làm cho Khang Hi Đế tâm lực quá độ mệt mỏi. Lần thứ hai phế Thái tử, mặc dù không như những gì ông nói "Hào bất giới ý, đàm tiếu xử chi" nhưng xác thực không thống khổ như lần đầu tiên. Bởi vì ông phát hiện, lập Thái tử không thể tránh khỏi mâu thuẫn, chi bằng đừng lập. Từ sau triều Khang Hi, Ung Chính Đế nhận thấy sự tàn khốc khi lập phế Thái tử, Hoàng tử tranh đoạt, bắt đầu chế độ bí mật lập trữ, từ đó về sau dùng đến thời Hàm Phong. [30]

Đánh giá qua các triều đại

• Khang Hi Đế:

"胤礽乃皇后所生, 朕煦妪爱惜

Dận Nhưng nãi hoàng hậu sở sinh, trẫm hú ẩu ái tích" [31]

"皇太子自幼读书, 深明大义, 必然谨慎. 上则祖庙社稷之福, 下则臣民之造化也. 朕不胜喜悦. Hoàng Thái tử tự ấu độc thư, thâm minh đại nghĩa, tất nhiên cẩn thận. Thượng tắc tổ miếu xã tắc chi phúc, hạ tắc thần dân chi tạo hóa dã. Trẫm bất thắng hỉ duyệt.

"尔在宫稳坐泰山理事, 故朕在外放心无事, 多日悠闲, 此可轻易得想乎? 朕之恩福盖由行善而致也. 朕在此无不告知众人. 尔如此孝顺父亲, 诸事挂念在心, 朕亦祝尔长寿无疆, 子孙同尔一样孝顺, 亦如此恭敬尔. 尔诸事稔知恭敬, 故写信寄之.Nhĩ tại cung ổn tọa thái sơn lý sự, cố trẫm tại ngoại phóng tâm vô sự, đa nhật du nhàn, thử khả khinh dịch đắc tưởng hồ? Trẫm chi ân phúc cái do hành thiện nhi trí dã. Trẫm tại thử vô bất cáo tri chúng nhân. Nhĩ như thử hiếu thuận phụ thân, chư sự quải niệm tại tâm, trẫm diệc chúc nhĩ trường thọ vô cương, tử tôn đồng nhĩ nhất dạng hiếu thuận, diệc như thử cung kính nhĩ. Nhĩ chư sự nhẫm tri cung kính, cố tả tín ký chi."

"皇太子并与诸臣巨细问之, 此一大畅快事也.Hoàng thái tử tịnh dữ chư thần cự tế vấn chi, thử nhất đại sướng khoái sự dã."

" 皇太子乃极孝顺之人, 想是见花鸟鱼兽, 怜惜朕于沙卤边陲之劳苦耳.Hoàng thái tử nãi cực hiếu thuận chi nhân, tưởng thị kiến hoa điểu ngư thú, liên tích trẫm vu sa lỗ biên thùy chi lao khổ nhĩ."

"朕治平之天下, 断不可以付此人!Trẫm trì bình chi thiên hạ, đoạn bất khả dĩ phó thử nhân! " [32]

• Càn Long Đế:

  "可知建储册立, 非国家之福, 召乱起衅多, 由於此即. 以我朝而论, 皇祖时, 理密亲王亦尝立为皇太子, 且特选公正大臣, 如汤斌者, 为之辅导. 乃既立之后, 情性乖张, 即汤斌亦不能有所匡救; 群小复从, 而蛊惑. 遂致屡生事端. 上烦皇祖圣虑, 终至废黜; 且即理密亲王孝而无过, 竟承大统, 亦不过享国二年. Khả tri kiến trữ sách lập, phi quốc gia chi phúc, triệu loạn khởi hấn đa, do vu thử tức. Dĩ ngã triêu nhi luận, Hoàng Tổ thì, Lý Mật Thân vương diệc thường lập vi Hoàng Thái tử, thả đặc tuyển công chính đại thần, như Thang Bân giả, vi chi phụ đạo. Nãi ký lập chi hậu, tình tính quai trương, tức Thang Bân diệc bất năng hữu sở khuông cứu; quần tiểu phục tòng, nhi cổ hoặc. Toại trí lũ sinh sự đoan. Thượng phiền Hoàng Tổ thánh lự, chung chí phế truất; thả tức Lý Mật Thân vương hiếu nhi vô quá, cánh thừa đại thống, diệc bất quá hưởng quốc nhị niên." [33]

• Bạch Tấn:

  "可以说, 此刻已 23 岁的皇太子, 他那英俊端正的仪表在北京宫廷里同年龄的皇族中是最完美无缺的. 他是一个十全十美的皇太子, 已至在皇族中, 在宫廷中没有一个人不称赞他, 都相信有朝一日, 他像他父亲一样, 成为中华帝国前所未有的伟大皇帝之一. Khả dĩ thuyết, thử khắc dĩ 23 tuế đích Hoàng thái tử, tha na anh tuấn đoan chính đích nghi biểu tại bắc kinh cung đình lý đồng niên linh đích hoàng tộc trung thị tối hoàn mỹ vô khuyết đích. Tha thị nhất cá thập toàn thập mỹ đích Hoàng thái tử, dĩ chí tại hoàng tộc trung, tại cung đình trung một hữu nhất cá nhân bất xưng tán tha, đô tương tín hữu triêu nhất nhật, tha tượng tha phụ thân nhất dạng, thành vi Trung Hoa đế quốc tiền sở vị hữu đích vĩ đại Hoàng đế chi nhất.